Mae Uned Atal Trais Cymru wedi datblygu’r canllawiau hyn, sy’n benodol i Gymru, er mwyn helpu partneriaid amlasiantaethol i gwblhau asesiadau o anghenion strategol i ddeall sut mae trais yn effeithio ar eu cymunedau, fel rhan o’r Ddyletswydd Trais Difrifol.
Datblygodd Uned Atal Trais Cymru ymgyrch atal trais, #DiogelDweud, mewn cydweithrediad ag Ymgyrch Good Night Out a gyda chefnogaeth gan Cymorth i Ferched Cymru. Nod yr ymgyrch oedd atal achosion o aflonyddu rhywiol a thrais yn yr economi liw nos wrth i gyfyngiadau COVID-19 lacio yng Nghymru.
Mae’r gwerthusiad hwn yn adrodd ar Gam Un yr ymgyrch, a gynhaliwyd yng Nghaerdydd ac Abertawe yn ystod mis Mehefin a mis Gorffennaf 2021. Dangosodd y gwerthusiad, ar y cyfan, bod yr ymgyrch wedi bodloni ei bedwar amcan drwy annog tystion i ymddwyn mewn modd cymdeithasol gadarnhaol wrth ymateb i aflonyddu rhywiol yn yr economi liw nos.
Mae’r astudiaeth hon, a gyflawnwyd gan Uned Atal Trais Cymru (VPU) a Phrifysgol Caerwysg, yn archwilio profiadau ac ymddygiad rhai sy’n sefyll gerllaw trais a cham-drin domestig yn ystod y pandemig COVID-19.
Mae trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig athrais rhywiol (VAWDASV) yn broblem fawr o raniechyd cyhoeddus, cyfiawnder troseddol a hawliau dynol, gydag amrywiaeth o ddeilliannau andwyol iiechyd a lles trwy gydol oes. Yng Nghymru, un o amcanion allweddol y strategaeth VAWDASV genedlaethol yw gwneud ymyrryd ac atal yn gynnar yn flaenoriaeth, gan gydnabod bod atal yn hanfodol i dorri’r cylch trais mewn teuluoedd a chymunedau. Diben yr adolygiad hwn yw nodi arfer effeithiol ar gyfer atal VAWDASV a defnyddio’r dystiolaeth i lywio’r gwaith o adnewyddu’r strategaeth VAWDASV genedlaethol yng Nghymru yn 2021.
Mae’r ymchwil, a gwblhawyd gan Uned Atal Trais Cymru gyda chyllid gan Iechyd Cyhoeddus Cymru, yn tynnu sylw at y ffordd y mae COVID-19 wedi arwain at nifer o heriau i blant a phobl ifanc, gan gynnwys newidiadau i arferion bob dydd, tarfu ar addysg a llai o gyfleoedd i fanteisio ar wasanaethau cymorth a gweithgareddau cymdeithasol. Mae’r dystiolaeth yn dangos bod yr heriau hyn, ynghyd â ffactorau eraill megis bywyd cartref a phryderon am lesiant a oedd yn bodoli eisoes, yn debygol o fod wedi cynyddu’r risg o brofi trais a phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod, yn arbennig ymhlith y plant a’r bobl ifanc sydd fwyaf agored i niwed.
Mae’r adroddiad hwn yn archwilio effaith COVID-19 a’r mesurau diogelu iechyd cysylltiedig ar blant a phobl ifanc trwy adolygiad o’r llenyddiaeth sydd ar gael a dadansoddiad o ddata amlasiantaeth. Mae’n cyfleu effaith annheg a hirdymor y gallai’r pandemig ei gael ar blant a phobl ifanc, ac mae’n amlygu ystyriaethau ar gyfer lleddfu’r canlyniadau negyddol hyn.
Er mwyn cefnogi gwaith asiantaethau partner i ailagor bywyd nos yn ddiogel yn dilyn y cyfnod clo COVID-19 cyntaf, cynhaliodd Uned Atal Trais Cymru ymchwil cyflym i asesu’r dystiolaeth a’r arfer gorau byd-eang oedd yn dod i’r amlwg ar gyfer ailagor bywyd nos tra’n rheoli COVID-19 ac atal trais. Mae’r adroddiad yn cynnwys enghreifftiau allweddol o sut mae bywyd nos wedi ailagor ledled y byd, sut y gall mesurau i leihau risgiau COVID-19 effeithio ar risgiau trais, ac yn darparu ystyriaethau allweddol ar gyfer agor bywyd nos yng Nghymru.
Mae arbenigwyr o bob cwr o’r byd wedi rhybuddio am ganlyniadau niweidiol cyfnod clo COVID-19 a chyfyngiadau ymbellhau corfforol ar drais yn y cartref, gyda’r Cenhedloedd Unedig yn ei ddisgrifio fel pandemig cysgodol. Mae’r naratif arloesi cymdeithasol hwn yn archwilio’r ffordd y mae ymagwedd iechyd y cyhoedd tuag at atal trais yn cael ei rhoi ar waith yng Nghymru yn ystod pandemig COVID-19 gan Uned Atal Trais aml-asiantaeth Cymru.
Datblygwyd y strategaeth hon gan Uned Atal Trais Cymru. Fe’i dyluniwyd fel fframwaith ar gyfer atal trais difrifol ymhlith pobl ifanc yn Ne Cymru. Y brif gynulleidfa yw llunwyr polisïau a gweithwyr proffesiynol sy’n ymwneud ag atal trais difrifol ymhlith pobl ifanc, ac ymateb iddo. Ei nod yw grymuso unigolion, cymunedau a sefydliadau i ddefnyddio dull iechyd y cyhoedd o atal trais, gyda chefnogaeth ac arweiniad yr Uned Atal Trais.
Mae’r adroddiad hwn yn darparu asesiad o epidemioleg trais difrifol gan bobl ifanc yn ardal heddlu De Cymru. Mae hyn yn cynnwys y tueddiadau sydd wedi eu sefydlu a rhai sy’n datblygu mewn trais, y cohortau sydd fwyaf agored i gymryd rhan mewn trais, y ffactorau risg ac amddiffynnol ar gyfer trais ac effaith trais ar systemau gofal iechyd.